Một cây bút trẻ hỏi Voltaire (nhà văn Pháp) về phương pháp sáng tác truyện ngắn. Voltaire trả lời: “Trước hết bạn làm một bài thơ, rồi từ bài thơ này phát triển thành một tiểu thuyết. Cuối cùng, bạn rút gọn cuốn tiểu thuyết này lại, sẽ ra một truyện ngắn”. Nhiều người cho rằng nhà văn muốn ghẹo cây bút trẻ nên nói lòng vòng cho xong chuyện. Thực sự có phải như vậy không?
Trước hết làm một bài thơ là có ý gì? Nói đến thơ là nói đến nhịp điệu và ấn tượng thẩm mỹ hay cảm xúc thẩm mỹ. Sự vật, sự việc diễn ra hằng ngày, đập vào tâm thức nhà thơ khiến nhà thơ tuôn trào cảm xúc, muốn ghi lại, diễn tả lại. “Hôm nay trời nhẹ lên cao/Tôi buồn không biết vì sao tôi buồn…”. Cái cảm giác bâng khuâng, buồn mà không biết vì sao mà buồn đó, khiến nhà thơ cầm bút làm thơ. Ý thơ/ý văn ấy là khởi điểm bùng phát, là động cơ thúc đẩy tác giả bộc bạch, giãi bày hết ra.
Làm một bài thơ, theo ý của Voltaire, là tìm cho ra chất liệu văn. Chất liệu văn là thứ làm cho bạn rung động. Bạn phải rung động trước đã rồi mới có thể làm cho người khác rung động. Để rung động bạn phải sống một cuộc sống hết mình, đầy sâu sắc. Làm sao bạn có thể phát hiện ra được vẻ đẹp văn nếu bạn sống một cuộc đời hời hợt, cạn cợt, tủn mủn? Đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu, những gì cùng bản chất với nhau sẽ tự tìm đến với nhau. Cho nên mật thuật của đời văn thật ra là phải sống cho tốt trước, như ngọn nến trong đêm tự đốt cháy mình lên để tỏa sáng, như con tằm đến thác hãy còn vương tơ.
Bình Luận