Theo “Từ điển thuật ngữ văn học” thì cốt truyện là “hệ thống sự kiện cụ thể, được tổ chức theo yêu cầu tư tưởng và nghệ thuật nhất định, tạo thành một bộ phận cơ bản, quan trọng nhất trong hình thức động của tác phẩm văn học thuộc các loại tự sự và kịch” (1) Cứ theo định nghĩa này thì cốt truyện không phải là một đòi hỏi bắt buộc trong các tác phẩm văn học. Như trong các tác phẩm trữ tình thì cốt chuyện không quan trọng bằng cách kể chuyện.
Có hai trường phái quan niệm về cốt truyện.
Một là trường phái đánh giá rất cao về cốt truyện, cho rằng đó là cột sống chống đỡ cho toàn bộ tác phẩm. Những người mới bắt đầu viết cũng thường hay xây dựng các cốt truyện cầu kỳ, phức tạp, đặc biệt là những người viết truyện trinh thám hay kiếm hiệp. Tuy nhiên, theo thời gian, các cốt truyện cũng dần dần cạn kiệt. Gustave Flaubert, tác giả của Bà Bovary nói: “Sau thế kỷ 19 sẽ không còn tiểu thuyết nữa”. Bởi lẽ, viết đi viết lại thì cũng chừng đó mô típ, chừng đó ân oán tình thù, tưởng như không còn gì mới dưới ánh mặt trời này nữa. Như truyện trinh thám chẳng hạn, càng âm mưu phức tạp, vụ án càng quái lạ rối rắm bao nhiêu thì độc giả càng đoán được ai là hung thủ nhanh bấy nhiêu. Hay như trong thể loại kiếm hiệp, nhà văn Cổ Long cũng từng nhận xét: “Những câu chuyện lạ lùng bí hiểm giống nhau đã bị viết vô số lần rồi. Cải trang, thuốc độc, giả chết, nữ nhân lương thiện nhất chính là nữ ma đầu, những cạm bẫy này khó mà dẫn dụ độc giả nữa. Vì thế, những tình tiết biến hóa kỳ ảo không thể đem lại sức hấp dẫn cho tiểu thuyết võ hiệp nữa.” (2)
Bình Luận