Quân đội nhà Trần.

Lực lượng vũ trang của nhà nước phong kiến Việt Nam triều đại Trần (1226-1400).

Ban đầu là quân đội Lý chuyển thuộc tự nhiên khi Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng là Trần Cảnh lập nên nhà Trần (tháng 1-1226). Để đối phó với tình hình nhiễu loạn trong nước (có từ cuối thời Lý) và mối đe doạ xâm lược của đế quốc Mông Cổ (từ năm 1271 đổi quốc hiệu là Nguyên), nhà Trần đặc biệt quan tâm xây dựng lực lượng vũ trang, chuẩn bị đất nước sẵn sàng chống chiến tranh xâm lược.

Quân đội nhà Trần được cải cách nhanh chóng và kiên quyết:

– Hầu hết tướng lĩnh nhà Lý bị loại bỏ, thay vào đó là các tướng lĩnh thuộc dòng dõi tôn thất nhà Trần. Binh sĩ thuộc lực lượng Cấm quân dưới triều Lý cũng được thay thế bằng các đinh tráng đồng hương, thân thuộc nhà Trần để tăng độ tin cậy và sự trung thành với một triều đại mới.

– Nhà Trần đã gọi nhiều đinh tráng vào quân đội thường trực làm tăng nhanh lực lượng vũ trang chính quy, tăng khả năng huy động nhân lực cho quân đội khi có chiến tranh.

– Về mặt cơ cấu tổ chức, nhà Trần đã từng bước hoàn thiện cơ cấu tổ chức, biên chế, nâng cao chất lượng và chú trọng nghiên cứu phát triển lý luận quân sự và khoa học quân sự.

Cũng như thời Lý, quân đội Trần được tổ chức theo nguyên tắc Thân quân (đối với lực lượng thường trực chuyên nghiệp) và Sương quân (đối với lực lượng bán chuyên nghiệp) nhưng có nhiều thay đổi cho phù hợp với tình hình mới.

Lực lượng thường trực chuyên nghiệp bao gồm: quân Cấm vệ, quân Các lộ và quân Vương hầu.
Quân Cấm vệ được xây dựng theo hướng chính quy, vừa làm nhiệm vụ bảo vệ vua, triều đình, kinh thành (ở Thăng Long) và thái thượng hoàng (ở Thiên Trường, Long Hưng), vừa sẵn sàng chiến đấu bảo vệ đất nước.