Cần trang bị gì để trải nghiệm văn chương tốt hơn?

Cánh cổng mở vào văn chương
Cần trang bị gì để trải nghiệm văn chương tốt hơn?
Bàn về chuyện đọc.

Văn học mang lại nhiều lợi ích lớn lao, làm phong phú thêm đời sống tinh thần của con người. Đó là điều không cần phải bàn cãi. Chúng ta mở một cuốn sách ra đọc, có thể ban đầu bắt nguồn từ ý thích cá nhân. Rồi chúng ta chìm đắm vào những áng văn, cũng có khi nhanh chóng khép lại, vì còn những công việc khác phải lo toan, hay vì chẳng thấy có điểm gì hấp dẫn ở cuốn sách này cả. Chúng ta đọc để cảm nghiệm nhân sinh; đọc để phục vụ cho học tập và công việc; hay có khi chỉ đơn thuần là để giải trí. Có rất nhiều cách để bước vào một tác phẩm văn học, bài viết này tôi muốn giới thiệu vài góc nhìn để giúp cho quá trình khám phá, thưởng thức tác phẩm của bạn thêm trọn vẹn hơn.

Nghệ thuật là ánh trăng lừa dối

Phương châm nghệ thuật Nam Cao đưa ra trong truyện ngắn Trăng sáng (1943): “Nghệ thuật không cần phải là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật không nên là ánh trăng lừa dối. Nghệ thuật có thể chỉ là tiếng đau khổ kia, thoát ra từ những kiếp sống lầm than” đã thể hiện nỗi trăn trở rất lớn của văn nghệ sĩ khi cầm bút viết. Liệu rằng văn học nên thể hiện những thứ thơ mộng cao xa như ánh trăng hay mang hơi thở gần gũi của đời sống? Và trong lịch sử phương Tây lẫn Việt Nam, từng có giai đoạn, chức năng phản ánh hiện thực trở thành một vai trò chủ đạo trong văn học.

Thế nhưng, liệu đó có phải là đặc trưng của văn học? Thế giới trong tác phẩm văn học có liên quan thế nào với thế giới thực tại ngoài kia? Chúng ta tiếp cận văn học liệu có phải đi tìm những khuôn mẫu đời sống, hay xem liệu tác phẩm đó có kể những câu chuyện giống thật ngoài đời?